بیماری اعتیاد در تمام دنیا و کشورها شایع است. در بعضی از کشورها به علت اعتقادات ملی یا مذهبی، شیوع کمتری دارد ولی هیچ کشوری را نمی توان عاری از آلودگی دانست. در بعضی از کشورها به علت کنترل شدید مرزها یا قانون بسیار سخت و شدید اعتیاد کمتر است (مانند کره شمالی، عربستان سعودی و…). این بیماری در هر سن و مقطعی از زندگی دیده می شود اما شیوع آن در بین جوانان بیشتر است. زن ها کمتر از مردان به اعتیاد روی می آورند، اما به تدریج و با گسترش مدرنیسم و صنعتی شدن کشورهای توسعه نیافته، این بیماری در بین زنان هم رو به گسترش است. مرگ و میر در اعتیاد زیاد و افراد معتاد دارای مقاومت کمتری در مقابل بیماری ها هستند و به سادگی به بیماری های عفونی مخصوصا بیماری های مقاربتی مانند ایدز و سوزاک و سیفلیس، مبتلا و زودتر از افراد غیرمعتاد تلف می شوند..
اولین علایم اعتیاد (در روزهای اول) برای یک ناظر، یا افراد خانواده (یعنی برای افرادی که با علایم و نشانه های اعتیاد آشنایی ندارند) بسیار ناشناخته و تشخیص فرد معتاد دشوار است و به همین علت معمولا وقتی فرد، معتاد شناخته می شود که کار از کار گذشته و او در دام اعتیاد گرفتار شده است و احتیاج به درمان دارد.
مواد اعتیادآور و مخدر چندگونه تاثیر می گذارد؛ آنانی که با اثر روی سلسله اعصاب مرکزی معتاد، فعالیت فکری و جسمی او را کاهش داده و او را در حالت سستی و رخوت قرار می دهد مانند تریاک، هروئین، مورفین، کراک و…
گروه دوم موادی هستند که توهم زا بوده و مصرف کننده دچار توهمات شنیداری، دیداری و حسی شده و گاهی در این حالات (گویا کسی به آنان دستور می دهد) کارهای خطرناکی انجام داده و حتی دست به خودکشی و گاهی قتل می زنند.
گروه سوم مواد توان افزا و محرک اند که باز روی سیستم اعصاب مرکزی اثر کرده و فعالیت فکری و بدنی را بسیار زیاد می کنند و باعث تحرک، شادی و هیجان می شوند. کوکائین، آمفتامین ها (Amphethamines) و شیشه در این دسته قرار می گیرند. پس هر گونه گوشه گیری، افسردگی، کرختی و بی حالی، سستی و عدم توجه به ظاهر، عدم رعایت بهداشت شخصی و محیطی، بی اشتهایی، بی خوابی، خواب آلودگی، خواب زیاد، عقب ماندگی در تحصیلات، نرفتن به سرکار، ترک کار، رفت و آمدهای مشکوک و غیرعادی، تهدید به خودکشی یا دیگرکشی، خواب های ترسناک، عدم اطمینان، عدم خودباوری، احساس پوچی و بیهودگی، پرحرفی، پرخوری، فعالیت زیاد جسمی یا جنسی، خنده های زیاد، خنده های بی دلیل، حرکات خطرناک، رانندگی بدون احتیاط، خلاصه هر رفتار و گفتار غیرمتعارف و غیرمعمول ممکن است (توجه: ممکن است) به علت مصرف مواد اعتیادآور باشد. با توجه به اینکه بعضی از این علایم شبیه علایم بیماری های روحی و روانی (افسردگی و اسکیزوفرنی و مانیاک دپرسیو) هستند، بهتر است همیشه قبل از هر اقدامی یک مشاوره روانپزشکی برای فرد مشکوک به اعتیاد فراهم و در صورت توصیه مشاور آزمایش اعتیاد انجام شود.
مشکل اساسی اعتیاد این است که فرد معتاد تا حدودی و گاهی به طور کامل از دنیای واقعی دور شده و به زندگی خود و خانواده اش توجهی نمی کند و به علت وابستگی شدید به ماده مخدر و برای به دست آوردن آن در لحظه ای که به آن نیاز دارد به هر کاری دست می زند، تهدید، ارعاب، و حتی قتل برای به دست آوردن پول و تهیه مواد مخدر بسیار زیاد دیده می شود.
برای یک فرد معتاد تنها رسیدن به ماده مورد نیاز و در زمان لازم مهم است و برای تجربه مجدد این حالت (لذت و نشئه شدن) از فروختن خود، همسر، کودکان، سایر افراد خانواده و حتی کشتن تمام کسانی که مانع او هستند، ابایی ندارد. گاهی این افراد، به هنگام مصرف مواد محرک یا توهم زا چنان دچار توهمات و احساس های کاذب و دروغین می شوند و چنان از دنیای واقعی دور می افتند که رفتارهایشان غیرقابل پیش بینی یا کنترل است بنابراین دست به خودزنی و خودکشی، آتش سوزی و آدم کشی می زنند. پس هرگز نباید اعتیاد را ساده پنداشت و معتاد را فردی بی آزار و بی خطر انگاشت. افراد معتاد گاهی ماده مخدر را (بسته به بازار یا محیط) تغییر داده و یک فرد سست و بی حال ناگهان در اثر مصرف مواد محرک، پرخاشگر و خطرناک خواهد شد.
تشخیص اعتیاد
با توجه به علایم بیماری، باید به اعتیاد فرد مشکوک شده و فرد را به مشاوره دعوت کرد تا یک مشاور روانشناسی یا متخصص روانشناسی با او صحبت کرده و بیماری او را (اعتیاد) تشخیص دهد. در مرحله آخر، انجام آزمایش برای تشخیص اعتیاد بسیار ضروری است. امروزه به سادگی با آزمایش می توان افراد معتاد را شناسایی کرد. در هر حال رضایت و همراهی فرد معتاد ضروری است. به کار بردن زور و فشار نتایج خوبی به دست نمی دهد.
الو. کلینیک ترک اعتیاد ؟
بله،بفرمایید!
می خواستم با پزشک مشاور صحبت کنم؟
امرتون؟ خودم هستم.
شوهرم ۳ ماه است رفتارهای مشکوک دارد؛ بی خوابی، پرخاشگری و … آزمایش هم از او گرفتیم فهمیدیم واقعا معتاد شده.
چند وقت است ازدواج کردید؟ بچه هم دارین؟
یک سال است. نه، بچه نداریم.
خوب است. دو تا پیشنهاد دارم. اول اینکه اصلا نباید بچه دار شوید. دوم اینکه تمام مخارج ترک اعتیادش را باید به گردن خانواده اش بیندازی. احتمالا آنها می دانستند و قبل ازدواج به تو نگفتن برای همین باید توپ را به زمین خانواده اش بیاندازی.
اما تازه ۳ ماهه که این طوری شده. خب من باید چه کار کنم؟
بیار تا ترک بدیم. البته حداقل هزینه اش ۱۵۰ هزار تومان می شود. آمپول می زنیم و مقداری قرص می دهیم فورا ترک می کند. سرپایی است و اصلا نیازی نیست اینجا بماند. البته هزینه داروها و سرم به عهده خودتان است.
اینها بخشی از گفت وگو با یک مرکز مشاوره ترک اعتیاد است.
مراکزی که این روزها تبلیغات آنها را در سطح شهرهای مختلف به وفور شاهدیم و البته برخی دیگر از کمپ های ترک اعتیاد نیز بدون هیچ گونه مجوزی از مراکز ذی صلاح در حال فعالیت اند و بعضا با هزینه های سرسام آوری در حال کمک رسانی به معتادان برای ترک اعتیاد هستند.
ترک اعتیاد؛ موفق، کم هزینه، سرپایی!
کمپ های بازپروری که ترک اعتیاد را به هر بهای غیرقانونی و غیرشرعی لازم می دانند و به قول دکتر علیرضا جنگی نژاد پزشک درمانگر اعتیاد، هنوز از روش های منسوخ و غیرعلمی مثل سگ درمانی و انداختن در استخرهای آب سرد استفاده می کنند، در گوشه و کنار کم نیستند.
کلینیک هایی که به درمان سرپایی مواد مخدر می پردازند یا با دادن تریاک قصد دارند اعتیاد به مواد دیگر را از بین ببرند بدون هیچ قاعده و قانون و مجوزی مشغول به فعالیت هستند و سودهای خوبی هم از این ماجرا می برند.
گویا هنوز مسئولان ذی ربط هم فرصتی برای رسیدگی به وضعیت شان ندارند و فقط در صورت وجود گزارش یا شکایتی از سوی مردم رسیدگی می کنند.
البته دکتر جنگی نژاد به خانواده هایی هم اشاره دارد که طعمه روش های دست ساز و به اصطلاح من درآوردی برخی کمپ ها و کلینیک های غیرمجاز می شوند و مثل موش آزمایشگاهی یک سال از عمر و درآمدشان را صرف می کنند بدون اینکه نتیجه ای از بهبود فرد معتاد نصیب شان شود.
شیوه های مختلفی مثل دارودرمانی، بی هوشی، سم زدایی فوق سریع، سم زدایی سریع جریان خون و غیره که به ادعای مدیر یکی از کمپ ها خون افراد را عوض می کنند. اما مغزشان همان هست که بوده و همچنان محتاج به مواد است.
صحبت های مادر دل سوخته ای در گوشم طنین انداز می شود که می گفت: دختر معتادم را به کلینیک بردم که مواد را ترک کند. اما به محض بازگشت متوجه شدم دوباره مصرف کرده است. خونش را عوض کردند فکر و ذهنش چه می شود؟
انتشار این خبر هم البته مزید بر علت شد وقتی جراید از جنایت در کمپ غیرقانونی بازپروری معتادان خبر دادند و البته بنا به اظهارات بازپرس جنایی تهران بهزیستی برای مرکزی غیرقانونی مجوز فعالیت صادر کرده بود در حالی که این مرکز هنوز ثبت نشده است!
در این جنایت، زن و مرد میانسالی پسر ۲۳ ساله معتادشان را به یکی از مراکز ترک اعتیاد در شمال شرق تهران بردند اما صبح روز بعد یکی از کارکنان کمپ طی تماس تلفنی به آنها خبر داد که پسرشان به علت اعتیاد شدید جان باخته است.
اما واقعیت، ضرب و شتم شدید جوان ۲۳ ساله و چسباندن وی با چسب به نرده های آهنی به شکلی که او دیگر قادر به حرکت نباشد، بود تا شاید او هم بتواند مصرف مواد مخدر را رها کند.
شنیده ها و تماس تلفنی به روزنامه از سوی افرادی که روزی با کمپ های ترک اعتیاد سرو کار داشته اند حاکی از گزارش هایی است که جذب افراد معتاد به سمت فرقه های نوظهور در برخی از کمپ های غیرقانونی دیده می شود و یا کمپ هایی که معتادان را جذب می کنند تا از آنها به عنوان توزیع کننده مواد استفاده کنند، البته با اهدای محبت، غذا و ایجاد مکانی برای خواب و استراحت آنها.
اما در این میان هر روز در تبلیغات کمپ های ترک اعتیاد این شعار ها را می خوانیم که: اگر فرد معتاد دارید با دوره یک ماهه مبلغ ۱۹۰ هزار تومان آن را درمان می کنیم. . . ولی آیا به راستی این مراکز می توانند در زمینه ترک اعتیاد کاملا موفق عمل کنند؟
چرا اعتیاد؟
غالب پزشکان و روانشناسانی که در زمینه ترک اعتیاد مواد مخدر تلاش می کنند معتقدند باید ببینیم فرد چه موادی و با چه میزان مصرف می کند تا بتوانیم راجع به نحوه ترک کردن و قطع وابستگی اش به مواد مخدر کار کنیم. این طور نمی شود که هر روش قدیمی یا رد شده ای را بخواهیم استفاده کنیم و انتظار هم داشته باشیم بیمار بهبود پیدا کند.
قبلا کراک معضل بود. سال ها پیش وب سایتی برای کلینیک تخصصی درمان سوء مصرف مواد ایجاد کردیم و متوجه شدیم بیشترین میزان جست و جو از طریق گوگل به این سایت راه های قطع مصرف کراک است اما در حال حاضر شیشه تبدیل به معضل شده است.
دکتر سعید کفراشی پزشک درمانگر با بیان این مطلب به خانم های معتاد هم اشاره دارد و در ادامه می گوید: خانم ها تقریبا و با یک حساب سرانگشتی ۱۰ درصد مراجعه کنندگان به مراکز ترک اعتیادند.
وی می گوید: زنان کمتر به سوی مواد مخدر می روند چون از لحاظ اجتماعی زن معتاد مشکلات بیشتری نسبت به مرد معتاد دارد، چون تهیه مواد برایش سخت تر است اما متاسفانه دیده می شود بدون اینکه اطلاعی داشته باشند برای کاهش وزن گرفتار توزیع کنندگان مواد مخدر به ویژه محرک ها مثل شیشه می شوند.
دکتر جنگی نژاد، پزشک در کلینیکی دیگر از اشتباه رایج برخی مصرف کنندگان شیشه می گوید که برای درمان ضعف جنسی به مصرف آن روی می آورند و متاسفانه پس از مدت کوتاهی قادر به فعالیت جنسی نیستند. اما جوانان بیشتر به علت رفتار نمایشی و یا اختلال تربیتی تن به مصرف محرک ها مخصوصا شیشه و سیگاری از نوع حشیش و ماری جوآنا می دهند یا برای به اصطلاح با کلاس نشان دادن خود از کوکائین استفاده می کنند تا شاید خلأ هایی که خود تصور می کنند و اغلب واقعیت ندارد را رفع کنند.
البته او رفتار نامناسب خانواده ها و تربیت نامناسب را طی سال های اخیر مهم ترین عامل در معتاد شدن جوانان می داند چرا که بعضا خانواده ها بی دلیل برای فرزندانشان امتیاز قایل شده و برای او هدیه می خرند یا سعی می کنند همه نیازهای مادی او را برطرف کنند و تابع فرزندان می شوند. این موجب می شود با مرور زمان این سوء تفاهم برای فرزند پیش آید که حتما با دیگران متفاوت است و حقی دارد که حمایت های بی جای خانواده نصیبش شده است.
وی توصیه می کند خانواده ها به جای اینکه ادای روشنفکری در آورند به اشکال درست تربیتی اقدام کنند و اوقات فراغت مناسبی برای فرزندان ایجاد کنند.
دکتر امان الله قرائی مقدم آسیب شناس اجتماعی و عضو هیأت علمی دانشگاه هم با چنین نظری موافق است اما همه علت را اجتماعی یعنی بیکاری، فقدان اوقات فراغت مناسب و نبود نشاط، طلاق، سرخوردگی و غیره عنوان می کند.
وی عقیده دارد که معتاد و مجرم محصول جامعه اند و از نظر جامعه شناسی هیچ مجرمی گناهکار به دنیا نمی آید بلکه به فرموده خداوند در قرآن کریم ما شما را در نهایت خوبی آفریدیم. بنابراین هیچ فردی بزهکار و مجرم به دنیا نمی آید بلکه فقر دینی و عدم تجانس فرهنگی زیاد جرم پرور است و می باید این ریشه ها را از بین برد.
این استاد دانشگاه می گوید: در مکان هایی که مهاجرت زیاد است تنوع فرهنگی زیادی هم وجود دارد اگر فقر دینی هم وجود داشته باشد مزید بر علت شده و مشکل زا می شود.
او برخلاف عقیده مسئولان برخی کمپ های بازپروری و کلینیک های ترک اعتیاد که فقط به عوض کردن خون فرد می پردازند، معتقد است: با قرص و تزریق خون و عوض کردن آن علت باقی است در حالی که معلول از بین می رود خب اعتیاد دوباره بروز می کند. همین طور در مورد آسیب های اجتماعی باید گفت برای رفع معضل اعتیاد یا کاهش آن باید ازدواج و طلاق مورد بازبینی قرار گیرد. بیکاری کم شود و خانواده ها و باورهای دینی شان تقویت شوند.
سیاست های تشویقی و تنبیهی
برخی علت اعتیاد را صرفا وجود مخدرها و محرک ها در کشور قلمداد می کنند و بر این باورند تا وقتی به طور کامل مرزها کنترل و توزیع کنندگان مواد مخدر قلع و قمع نشوند نمی توان به بهبود وضع معتادان و مبتلا نشدن دیگر افراد امید داشت؛ به عبارت دیگر پیشگیری را بهتر از درمان می دانند.
این باور البته تنها یک بعد از همه گذرگاه های دام مهلک اعتیاد است که دست پلیس مبارزه با مواد مخدر ناجا را می بوسد.
برای اطلاع از میزان تلاش پلیس در مبارزه با مواد مخدر، سردار حمید رضا حسین آبادی رییس پلیس مبارزه با مواد مخدر ناجا را در اتاق کارش در یکی از همین روزهای بهاری، راس ساعت ۹ صبح می بینیم.
به همه سوال ها با آرامش پاسخ می دهد و می گوید: امسال برنامه خوبی برای مبارزه با مواد مخدر صنعتی در کشور داریم.
وی ادامه می دهد: شناسایی و انهدام کارگاه های خانگی، دستگیری تولیدکنندگان و توزیع کنندگان و مصرف کنندگان شیشه اولین اقدام است. متاسفانه در شش ماه گذشته شاهد کشف مقادیر قابل ملاحظه ای پیش ساز شیشه با عنوان افدرین در مرزهای شرقی کشور بودیم و آخرین محموله نزدیک به ۴۰۰ کیلوگرم شیشه بود که در زاهدان و ۱۴۰ کیلوگرم در سردشت کشف شد. پیش ساز شیشه در آلمان تولید می شود سپس وارد پاکستان شده و از مرز جنوبی و شرقی وارد کشور می شود. به همین علت مهمترین تلاش ما برخورد جدی با باندهای اصلی و شبکه های ورود و ترانزیت روانگردان هاست.
در حالی رییس پلیس مبارزه با مواد مخدر از دستگیری عوامل اصلی و صحنه گردانان تولید و توزیع مخدرهای صنعتی خبر می دهد که پیش از این بارکش ها و توزیع کنندگان دستگیر می شدند. به همین علت توسعه و تجهیز ایستگاه های ایست و بازرسی به آخرین تکنولوژی های روز، افزایش توان عملیاتی سگ های پلیس، تقویت اقدامات اطلاعاتی در تعامل اطلاعاتی روزانه از طریق تلفن و ایمیل با افسران رابط در کشورهای دیگر، کنترل بیشتر مسیرهای زمینی و کنترل مسافران و وسایل افرادی که از ایران به مالزی و تایلند می روند و همواره طعمه قاچاقچیان بوده اند، مبارزه با پول شویی و کنترل اموال قاچاقچیان با همکاری وزارت اقتصاد و دارایی و بانک مرکزی از انواع رفتارهای برخوردی پلیس در مبارزه با مواد مخدر است.
در همین حین زنگ تلفن داخل اتاق به صدا در می آید و پس از عذرخواهی پاسخ تلفن را می دهد. با تکرار جملات مخاطبش ابتدا شاد و پس از لحظه ای ناراحت می شود. گوشی را می گذارد و می گوید: خبر دادند همین الان محموله ۱۴۸ کیلوگرمی کراک که توسط دو نفر حمل می شد در فسا کشف شد. قصد داریم هزینه جرم قاچاق مواد مخدر را برای قاچاقچیان به شدت در کشور افزایش دهیم تا مسیر دیگری به جز ایران برای ترانزیت مواد مخدر انتخاب کنند.
مواد مخدر ۵۰ درصد جمعیت کیفری
اما سردار مشکل فقط مرزها نیست!
سهولت دسترسی به مواد مخدر در کوچه و خیابان و پارک ها هم معضل جدی است.
سردار حسین آبادی می گوید: بله همین طور است. مشکل، کمبود مکان در زندان های کشور است. بیش از ۲۱۰ هزار نفر جمعیت کیفری زندان ها است و بیش از ۵۰ درصد مجرمینی که در زندان به سر می برند متهمان و مجرمان در رابطه با مواد مخدر هستند. به خاطر فقدان جا در زندان ها دست مان برای نگهداری و مجازات توزیع کنندگان خرد بسته است. البته توان پلیس زیاد است ولی مکان برای نگهداری شان نداریم.گرچه ستاد مبارزه با مواد مخدر قول داده پنج اردوگاه در کشور راه اندازی کند و در دو بخش نگهداری و ترک اجباری معتادان و دیگری اردوگاه با شرایط سخت برای توزیع کنندگان خرد.
اما آیا اردوگاه ها می توانند با فعالیت گسترده، کمپ ها را حذف کنند؟
رییس پلیس مبارزه با مواد مخدر ناجابه گزارشگر کیهان می گوید: چون ظرفیت درمانی کشور در حوزه اعتیاد بسیار پایین است و سیاست های تشویقی به جای مجازات منجر به تصویب قانون درمان اجباری مبنی بر این که معتاد بیمار است مگر اینکه به درمان مراجعه نکند،شد به همین علت گرایش به ترک مواد زیاد شده اما به اندازه این گرایش و تقاضای خانواده ها و افراد معتاد مراکز درمانی وجود ندارد. البته طی سال های اخیراین موضوع ۳ تا ۴ برابر شده اما باز هم محدود است. همین فرصتی شد تا افراد سود جو به ایجاد کمپ های بازپروری اقدام کنند که بعضا بدون مجوز از سازمان بهزیستی و با روش های غیرقانونی و غیرشرعی فعالیت می کنند.
وی می گوید: اگر وزارت بهداشت یا سازمان بهزیستی چنین کمپ های غیرمجازی را معرفی کنند پلیس نسبت به پلمب آنها اقدام می کند.
برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره های زیر تماس حاصل فرمایید:
02155140531
موضوعات مرتبط :
